Kediler neden ishal olur? Kedi ishaline ne iyi gelir?
Kediler neden ishal olur? Kedinizin kakasının yani dışkısının yapısı, sağlığı hakkında çok önemli ipuçları verir. Evinizde kedi besliyorsanız, kedinizin tuvaletini yaptığı kum kabını temizlerken birkaç önemli işarete dikkat etmelisiniz.
Çoğu kedi zaman zaman kısa bir ishal atağı geçirir ve bunun nedeni genellikle bir gıda markasından diğerine çok ani bir değişiklik gibi normal ve anlaşılabilir şeylerle açıklanabilir. Ancak ishalin olası nedenleri arasında tehlikeli, hatta ölümcül sağlık sorunları da vardır.
Bu nedenle hangi ipuçlarının aranacağını ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini bilmek fazlasıyla önemlidir. Kedide sürekli devam eden ishal, altta yatan bir kronik hastalığı işaret ediyor olabilir.
Peki, kediler neden ishal olur? İshal nasıl tedavi edilir? Veterinerinizi ne zaman görmelisiniz? Kedinizin daha iyi hissetmesine nasıl yardımcı olabilirsiniz? Bu gibi soruların her birinin cevabı aşağıda sizleri bekliyor!
İshal nedir?
Kedilerde ishal
İshal -normalden daha yumuşak ve ıslak dışkı anlamına gelir- aslında nemli şekillerden sıvıya kadar çeşitli kıvamlar içerir. İshal, artan bağırsak hareketlerine bağlı olarak, genellikle artan miktar ve sıklıkta yapılan şekillenmemiş dışkıya verilen isimdir.
Su, besin ve elektrolitlerin emiliminin azalmasıyla birlikte dışkı maddesinin bağırsakta daha hızlı hareket etmesinin bir sonucu olarak meydana gelir. İshal bir hastalık değildir, aksine birçok farklı hastalığın belirtisidir. İshalin birçok nedeni vardır. Özellikle kedilerde dizanteri hastalığında ishal en sık görülen belirtilerin başında gelmektedir.
İshal tek belirti olarak, daha genel bir hastalık sorununun birkaç belirtisinden biri olarak veya uzun süreli veya şiddetli ishalden kaynaklanan belirtilerle ortaya çıkabilir.
Aniden başlayıp iki haftadan az sürdüğünde ishal akut olarak tanımlanır. İshal, üç hafta veya daha uzun bir süre boyunca devam ederse veya tekrar ederse kronik olarak kabul edilir.
Normal bir kedi kakası nasıl olur?
Çoğu kedi günde en az bir kez kaka yapar. Normal bir kedi kakasının şekli ve yapısı ise şöyledir.
Sağlıklı, ‘‘normal’’ bir kedi kakası genellikle koyu kahverengi ve şekillidir.
Çok sert veya çok yumuşak olmamakla birlikte normal sertliktedir.
Kütük veya külçe şeklindedir.
Normal seviyede bir kokuya sahiptir. Genellikle çok kötü kokmamaktadır.
Kedinizin kakası, bir veya iki günden uzun süredir çok yumuşak veya sıvı şeklindeyse, altta yatan nedeni belirlemek önemlidir. Çünkü kedilerde ishal, bazen ciddi, hatta potansiyel olarak ölümcül sağlık sorunlarına işaret edebilir.
Kedi ishali
Kediler neden ishal olur? Kedilerde ishalin nedenleri
Kediler için ishal normal bir durum olmakla birlikte; kedinizin ishal olmasının pek çok nedeni vardır. İshal çoğu zaman kısa sürede kendiliğinden geçer. Fakat bazen günler, haftalar ve hatta aylar sürebilir veya düzenli olarak geri gelebilir.
24 ila 48 saat süren ishal, yavru veya yaşlı kediler haricinde, muhtemelen bir soruna neden olmaz. Ancak daha uzun sürerse, kediniz vücudu susuz kalabilir ve bu da tehlikeli sonuçlar doğurabilir. İshal, kedilerin sıklıkla karşılaştıkları bir sorundur ve uzun sürmesi halinde veteriner hekim kontrolü gereklidir.
Sindirim bozukluğu çok çeşitli faktörler tarafından tetiklenebilir, bu nedenle kedinizin ishalinin gerçek nedenini bulmak zorlaşabilir. Ancak kedi ishalinin bazı yaygın nedenleri şunlardır:
Besinlerinde, gıda alerjilerinde veya toleranslarında değişiklikler
İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBD)
Kolit (Ülseratif kolit)
Bağırsak parazitleri
Pankreas hastalığı
Karaciğer hastalıkları
Kanser
Hipertiroidizm
Çevresel değişiklikler veya stres
Antibiyotikler veya diğer ilaçlar
Bakteriyel veya viral enfeksiyonlar
Protozoar enfeksiyonlar
İshal siyah veya kanlıysa ya da ateş, kusma, halsizlik ve iştahsızlık ile birlikte devam ediyorsa hemen veteriner hekiminize başvurun.
Beslenme
Kediler zorunlu etoburdur, yani ihtiyaç duydukları tüm besinleri bitki kaynaklarından alamazlar. Bu nedenle kediler, protein açısından yüksek ve karbonhidrat açısından çok düşük bir besinle beslenmelidir. Ancak birçok ticari kedi maması, düşük proteinli, yüksek karbonhidratlı ortamlarda gelişen Prevotella gibi belirli bağırsak bakterilerinin büyümesini teşvik edebilen yüksek düzeyde karbonhidrat içerir.
Bu bakteriler çok fazla çoğaldıklarında, sağlıksız düzeyde iltihaplanma oluşturarak ishale ve hatta iltihaplı bağırsak hastalığına (IBD) yol açabilirler. Kedinizin besin rutininde ani bir değişiklik ishali tetikleyebilir.
Kedinizin hassas bir mide yapısı olmasa bile herhangi bir yeni yiyecek (mama) ilk başta sindirim sistemini bozabilir. Kedinizi bir mama markasından veya çeşidinden diğerine geçirmek istiyorsanız sindirim semptomlarından kaçınmak için 7 – 10 gün içinde kademeli olarak eski mamadan yeni mamaya geçmek en doğrusu olacaktır.
Gıdaya aşırı duyarlılık olarak da bilinen gıda intoleransı (vücudun belirli bir gıdayı uygun şekilde sindirememesi), ishalin yaygın nedenlerinden biridir. Kediniz yeni mamasını gerektiği gibi sindiremezse, bu durum ishale neden olabilir.
Diğer durumlarda, kediler, yıllardır yedikleri bir protein kaynağına sorunsuz bir şekilde aşırı duyarlılık geliştirebilirler. Çözüm genellikle kedinin beslendiği mamanın kaynağına dikkat ederek – örneğin, kedinin daha önce hiç beslenmediği “yeni” bir protein kaynağına geçiş yaparak – sağlanabilir.
İnsani gıdalar
Bazen kedinize, kendi yemeğinizden küçük parçalar vermek isteyebilirsiniz, ancak bu hiç de iyi bir fikir olmayabilir. Birkaç istisna dışında, insan gıdaları, kediler için iyi değildir ve bazıları zehirlidir. Kediler için zehirli olan yiyecekler arasında çikolata, avokado, üzüm/kuru üzüm, soğan, sarımsak, tatlandırıcı Xylitol (bazı sakızlarda bulunur) ve alkol bulunur.
Süt ürünleri de kediler için çok da faydalı değildir. Çünkü birçok yetişkin kedi sütü severken, sütte bulunan laktozu parçalamak için gereken enzimden yoksundurlar. Laktoz intoleransı olarak bilinen laktozu sindirememe, kedilerde sık görülen bir ishal nedenidir.
Toksinler (zehirli maddeler)
Toksik (zehirli) maddelere maruz kalan kedilerde, ishal, kusma, salya akması, nöbetler, uyuşukluk ve dengesiz yürüyüş gibi semptomlar gelişebilir. Evinizin içinde bulunan böcek ilaçları, kemirgenleri zehirlemek için kullanılan ilaçlar, temizlik maddeleri ve antifriz gibi çok sayıda madde, kedinizin midesine girdiği an onu hasta edebilir ve hatta öldürebilir.
Kedilerin herhangi bir bitkiyi yemesi de yine ishal veya kusmaya neden olabilir. Pek çok iç ve dış mekan bitkisi – özelikle de zambak, lale, yüksük otu ve filodendron – kediler için toksik, yani zehirlidir. Ve küçük bir miktarı bile yenilirse ölümcül hastalıklara neden olabilir. İnsan ilaçları da kedi zehirlenmesinin yaygın nedenlerinden biridir.
Okumanızı tavsiye ediyoruz: Kedilerde zambak zehirlenmesi
Yabancı nesneler
Birçok kedi, karton veya oyuncak gibi nesneleri çiğnemekten hoşlanır, ancak bu tür maddeler yutulursa, sindirim sistemini tahriş edebilir ve hatta bağırsaklara yerleşerek tehlikeli bir tıkanıklık oluşturabilirler. Bu tıkanıklık ishale neden olabilir; çünkü tıkanıklık katı dışkıların bağırsaklardan geçmesini engellerken, sıvı onun etrafına sızabilir.
İp, iplik, kurdeleler, lastikler ve bunlar gibi yabancı nesneler, kedinin dilinde bulunan ve yiyeceği boğaza doğru çekmeye yarayan küçük dikenler nedeniyle özellikle tehlikelidir. Bu dikenlere bir parça iplik veya kumaş takıldığında, çıkarılması çok zordur ve kedinizin onu yutmaması çoğu zaman kaçınılmazdır.
İpin ya da iplik benzeri bir şeyin ucu ağza takılıp sabitlenirse, sindirim sistemine uzanan uzunluk ciddi iç yaralanmalara neden olabilir. İple oynamak kediniz için harika bir egzersizdir, ancak oyun esnasında veya etrafta ip benzeri bir şey olduğunda kedinizin ip yutması ihtimaline karşı sık sık denetleyip, kontrol edin.
Parazitler
Parazitler, girdikleri ve tutundukları vücutları enfekte eden ve onlara zarar veren ökaryotik organizmalardır. Bazı parazitler kedileri de enfekte edebilir. Flatworms (parazitler ve tenya), yuvarlak solucan, Toxascaris ve toksokar, hookworms (Ankilostom ve Unsinarya) gibi…
Diğer parazitler, Giardia, Tritrichomonas ve coccidia, Cystoisospora, Cryptosporidium ve Toxoplasma gibi tek hücreli protozoalardır. Bu parazitlerden herhangi biri gastrointestinal sistemi tahriş edebilir ve ishal, kusma, donuk tüy ve dehidrasyon gibi diğer semptomlara neden olabilir.
Stres
Birçok kedi, ortamlarındaki veya rutinlerindeki değişikliklere karşı aşırı derecede hassastır. Örneğin havai fişekler, arabada yolculukları veya evde yeni bir kişi veya yeni bir evcil hayvan gibi durumlar, bazı kediler için stres kaynağı olabilir.
Hem kedilerde hem de insanlarda vücut, bağırsak mikrobiyomunu (Mikrobiyota) bozan hormonları ve diğer kimyasalları salgılayarak strese tepki verir ve genellikle kısa süreli ishale neden olur.
Birtakım ilaçlar
Steroidler, nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler), kalp ilaçları, bronkodilatörler (astım için) ve anti-anksiyete ilaçları dahil olmak üzere veterinerler tarafından verilen reçeteli pek çok ilaç, yan etki olarak ishale neden olabilir. Ancak ishale neden olan en yaygın ilaçlar, hedef aldıkları patojenlerle birlikte birçok faydalı bakteriyi öldürerek bağırsak mikrobiyomunu bozan antibiyotiklerdir.
Metronidazol (Flagyl), örneğin periodontal hastalığı, bakteriyel enfeksiyonu ve hatta açıklanamayan ishali tedavi etmek için kediler için sıklıkla reçete edilen bir antibiyotik ve antiprotozoal ilaçtır. Ancak bu özel ilacın, bağırsak mikrobiyomunda uzun vadeli hasara neden olduğu ve birçok GI durumu için önceden düşünülenden daha az etkili olduğu bilinmektedir.
Bazı hastalıklar
Bir dizi sağlık sorunu ve hastalık, kedilerde kronik ishale neden olabilir. Bunlar, belirli bakterilerin neden olduğu enfeksiyonları içerir:
Salmonella
Kampilobakter
Clostridium perfringens
Viral enfeksiyonlar:
Kedi panleukopeni (kedi parvo)
Kedi immün yetmezlik virüsü (FIV)
Kedi enfeksiyöz peritoniti (FIP)
Kedi lösemi virüsü (FeLV)
Yaygın olarak ishale neden olan diğer durumlar:
Hipertiroidizm
İltihaplı bağırsak hastalığı (IBD)
Pankreatit veya ekzokrin pankreas yetmezliği
Karaciğer fonksiyon bozukluğu
B12 vitamini eksikliği
Lenfoma
Bağırsak mikrobiyom dengesizliği
İshal genellikle bağırsak mikrobiyomunun dengesinin bozulduğunun bir işaretidir. Bu, sağlıklı sindirim ve bağışıklık işlevleri için gerekli olan bazı yararlı bağırsak bakterilerinin eksik olduğu veya doğru oranlarda bulunmadığı anlamına gelir.
Bu tür dengesizlikler çeşitli nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir. Karbonhidrat değeri çok yüksek bir besin, Firmicutes gibi belirli bakteri gruplarının, diğer önemli grupları dışarıda bırakacak kadar çok büyümesine neden olabilir.
Antibiyotikler, tedavi etmesi gereken zararlı bakterilere ek olarak birçok yararlı bağırsak bakterisini öldürebilir. Bazı kanserler de dahil olmak üzere belirli kronik hastalıklar, bağırsaktaki bakteri popülasyonlarını sürekli olarak bozarak devam eden dengesizliklere yol açar.
Kedilerde kusma ve ishal
Kedilerin sindirim sistemi
Kediler, zorunlu etoburlar olarak, köpekler ve insanlar gibi omnivorların veya bitki yiyen inekler ve tavşanlar gibi otoburların ihtiyaç duyduğu daha uzun gastrointestinal (GI) yollara ihtiyaç duymazlar. Bir kedinin sindirim sistemi nispeten kısadır ve yüksek proteinli bir yemeği hızla sindirir.
Kedilerde, yemeğin tüm GI yolundan geçmesi tipik olarak yaklaşık 20 saat sürer. Buna karşın bir insanda sindirim 72 saat kadar sürebilir. Yiyeceklerin kedinin GI yolundan hızlı geçişi, onun avlanma yaşam tarzına adaptasyonunu yansıtır ve kediyi bir sonraki av öğesinin üzerine atlamaya hazır hale getirir.
Bağırsak yolunun farklı bölümlerinde farklı hastalıklar ortaya çıkar, bu nedenle kedinizin sorununun nedenini bulmak için ishalin ince bağırsaktan mı yoksa kalın bağırsaktan mı (kolon) kaynaklandığını belirlemek önemlidir.
Örneğin, çoğu besinin emildiği yer ince bağırsak olduğundan, buradaki problemler, vücudun kedinizin mamasındaki besin maddelerinin çoğunu kaçırdığı anlamına gelebilir. Ve bu da kilo kaybı ve besin eksiklikleri gibi ek sorunlara neden olabilir. Bu açıdan kedinizin kakası ve kakasının rengi önemli ipuçları verir.
Mesela siyah, katranlı ve akıntılı kaka, mide veya bağırsak kanamasını işaret ediyor olabilir ve kedinin hemen veterinere götürülmesi gerekir. Kaka rengi ve yapısının işaret edebileceği durumlar aşağıda listelenmiştir.
Siyah, katranlı ve akıntılı kaka: Mide veya bağırsak kanamasını işaret ediyor olabilir. Hemen veterinerin aranması gerekir.
Kokulu, puding benzeri kaka: Günde iki – üç kez olabilir. Gıda intoleransları, inflamatuar bağırsak hastalığını işaret ediyor olabilir.
Mukusla dolu aşırı sulu kaka: Çok az lif; kolit sorunu işaret ediyor olabilir.
Yumuşak, köpüklü, mukuslu ve/veya kanlı kaka (Değişken olabilir): Parazitleri işaret ediyor olabilir.
Yavru kedilerde ishal
İshal, yavru kedilerde yetişkin kedilere göre daha yaygın görülen bir sorundur. Bir yavru kedinin sindirim sistemi katı yiyeceklere uyum sağlama sürecinde, küçük mama değişikliklerinin bile bağırsak rahatsızlığına neden olması muhtemel.
Yavru kediler, bağışıklık sistemleri hala gelişmekte olduğu için bağırsak parazitlerine ve patojenlere karşı daha savunmasızdır. Ayrıca toksik olabilecek veya bağırsak tıkanıklıkları oluşturabilecek şeyleri yeme olasılıkları yetişkin kedilere göre çok daha yüksektir.
Kedi enterik koronavirüsü (FeCV) ve FIP gibi ishale neden olan bazı hastalıklar yavru kedilerde daha yaygındır. Yavru kediler küçük olduğu için ishal hızla ciddi dehidrasyona ve halsizliğe yol açabilir. Bu nedenle, yavru kedinizin iki günden fazla süren ishali varsa veya başka semptomlar da bu duruma eşlik ediyorsa hemen veterinerinize başvurun.
Veterinere ne zaman gidilmelidir?
Yetişkin bir kedide, zaman zaman gevşek bir dışkı, endişelenecek bir şey değildir. Bunun yanı sıra eğer kediniz normal davranıyorsa ve iyi hissediyorsa, ishalin kendi kendine çözülüp çözülmeyeceğini görmek için bir veya iki gün beklemeniz mantıklıdır.
Ancak kedinizin ishali, iki günden uzun sürerse ve kusma, iştahsızlık veya uyuşukluk gibi ek klinik belirtiler de görülürse, bu ciddi bir sağlık sorununa işaret edebilir. Kedinizin zehirli bir şey yemiş ve de yutmuş olabileceğini veya yabancı bir cismi yutmuş olabileceğini düşünüyorsanız, hemen veterinerinize başvurmalısınız.
Veteriner hekiminiz, kedinizin ishalinin nedenini araştırmak için fizik muayene, dışkı parazit testi, kan tahlili, idrar tahlili ve röntgen veya ultrason gibi bir dizi test ve çalışmayla doğru teşhisi koyacaktır. Veteriner muayenesine gitmeden evvel işinize yarayabilecek birtakım ipuçlarını öğrenmek için mutlaka okuyun:
Kedilerde veteriner ziyareti öncesi yaşanan stres ve önleyici çözümler
Kedimi yıllık veteriner muayenesine nasıl hazırlayabilirim?
Yaşlı kedinizi hangi durumlarda veterinere götürmelisiniz?
Kedilerde veteriner ziyareti sonrası oluşan saldırganlık hali
Kedi ishaline ne iyi gelir? Tedavi Önerileri
Kedinizdeki ishalin nedeni tespit edilmiş veya halen araştırılıyor olsun her iki durumda da onun kendini daha iyi hissetmesine yardımcı olabilirsiniz.
İlaçlardan kaçının:
Kedinize asla ishal önleyici ilaçlar vermeyin, çünkü bunların çoğu kediler için zehirli veya ölümcüldür. Bazı antibiyotikler, ishali kötüleştirebileceğinden veya ishale neden olabileceğinden, gerekli olmadıkça kedilere asla verilmemelidir.
Kedinizin bakteriyel bir enfeksiyonu varsa ve veteriner hekiminiz antibiyotiklerin gerekli olduğunu belirlerse, ilaç tedavisi sırasında ve sonrasında kedinizin bağırsak sağlığını düzenlemek adına ona yardımcı olabilirsiniz.
Doğru mamayla besleyin:
Kedinizin besin ve mamasında herhangi bir değişiklik yapmadan önce veterinerinize danışın. Kedinizin halihazırda kullandığı maması karbonhidrat bakımından yüksekse, yavaş yavaş daha fazla protein almasını sağlayın.
Kedinizin yüksek kaliteli bir mamayla beslendiğinden emin olun. İshal sorunu bitene kadar kedinize ödül maması vermemek ve diğer yiyecek ekstralarını ortadan kaldırmak en doğrusu olacaktır. Ve kedinize her zaman bol miktarda taze su verin.
Sık sık mama yediğinden emin olun:
Kedileri birkaç saat aç bırakmak, genellikle kusma sorunu için önerilen bir şeydir. Fakat bunun ishale yardımcı olması pek olası değildir. Bir kediyi mamasından hiçbir nedenden ötürü 24 saatten fazla ayırmayın; yalnızca birkaç gün süren yetersiz beslenme bile kedilerde potansiyel olarak ölümcül bir karaciğer rahatsızlığına yol açabilir.
Lif ve probiyotikler kullanın:
Kedinizin mamasına, özellikle probiyotik lifler olan inülin ve psilyum gibi belirli lif kaynakları eklemek, hem bağırsaklardaki fazla suyu emerek hem de bağırsak yolunda yaşayan faydalı bakterilere besin sağlayarak ishali iyileştirebilir. Dilediğiniz her an, çok az miktarda herhangi bir lif kaynağını kedinizin mamasına ekleyebilirsiniz.
Özellikle kedinizin ishali bir antibiyotik tedavisinin sonucunda oluşmuşsa, AnimalBiome’s Gut Maintenance Plus (hem kediler hem de köpekler için) işinize yarayabilir. Antibiyotiklerin neden olduğu ishali gidermek için özel olarak formüle edilmiş olan pek çok ürün bulunmaktadır.
Kedinizin bağırsak sağlığını test edin:
Mikrobiyom testi, kedinizin sindirim sisteminde neler olup bittiği ve hatta bazı sorunları nasıl düzelteceğiniz hakkında size çok şey söyleyebilir. Bağırsak Sağlığı Testi, kedinizin bağırsağında bulunan tüm farklı bakteri türlerini tanımlayarak, bu bakteri popülasyonlarının sağlıklı kedilerin bağırsak mikrobiyomlarına kıyasla dengeli miktarlarda bulunup bulunmadığını belirleyecektir.
İnsanlar gibi, kediler de yiyeceklerini sindirmek ve vücutlarından atmak için GI kanalında yaşayan bakterileri kullanır. İyi dengelenmiş bir bağırsak mikrobiyomu bağışıklık sistemini destekleyeceği gibi kedinizin tüylerini sağlıklı tutar ve hatta ruh halini iyileştirir.
Ancak bazı yararlı bakteri popülasyonları eksik olduğunda, mikrobiyom dengesiz hale gelir ve bununla birlikte önemli sindirim ve bağışıklık işlevleri artık düzgün çalışmayabilir. Kedinizin yerleşik bağırsak bakteri grupları arasındaki dengesini ayarlamak için mama değişiklikleri yeterli olabilir.
Örneğin, daha yüksek proteinli ve daha düşük karbonhidratlı bir mamaya geçiş, yüksek proteinli bir ortamda gelişen önemli Fusobacteria grubunun büyümesini teşvik ederek kedinizin bağırsak sağlığını iyileştirebilir.
Daha ciddi mikrobiyom dengesizliklerinin veya IBD’nin neden olduğu kronik ishali olan kediler için Gut Restore Takviyeleri, bağırsakların içerisindeki bakteri gruplarının sayısını dengelemeye ve semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.
Gut Restore takviyeleri, eksik sayıdaki yararlı bakterileri arttırır ve kediye özgü sağlıklı bağırsak mikroplarından oluşan bir topluluk sağlar. Böylece zararlı bakterileri ortadan kaldırmaya yardımcı olur.
